BAĞIMSIZ ADAY

YEREL YÖNETİMLERİN BAĞIMSIZLARI

Yerel yönetim seçimleri, siyasal parti sistemi aracılığıyla gerçekleştirilen bir sistem. İl özel idaresi ve belediye seçimleri için partilere tanınan bu tekelci hak, partilerden ayrı olarak bir de kendi başına seçime girmek isteyen kişilere de tanınmıştır. Bunlar herhangi bir partiye bağlı olmadan seçime girebilen “bağımsızlar” olarak adlandırılır. 

Her Türk vatandaşı, aday olmak için gerekli yaş, eğitim, cezai kısıtlılık koşullarına uyduğu sürece, başka bir koşul aranmaksızın il genel meclisi üyeliğine, belediye başkanlığına, belediye meclis üyeliğine aday olabilir. 

Bağımsız adaylık, herhangi bir özendirme ya da destekleme öngörülmeden siyasal parti adaylarıyla aynı koşullarda yarışa girerler. Bu kurumsal yarış dünyasında kişisel olarak varlık göstermek kolay değildir. Nitekim seçim sonuçlarına bakılırsa, bu cesareti gösterebilen kişi sayısının ve yarışa girenler arasında başarıya ulaşma oranlarının çok düşük olduğu görülmektedir. 

Bağımsız adaylık, meclis üyeliğinden daha çok belediye başkanlığı için kullanılan bir yol. 

2019 Seçimleri’nde bağımsızların sonuçları şöyleydi. 

• İl genel meclisinin 1272 koltuğuna 62 bağımsız adaydan 6’sı seçilebildi. 
• Yaklaşık 21 bin belediye meclis üyeliğine 196 bağımsızdan 8’i ulaşabildi. 
• Belediye başkanlıklarında 1355 makama 368 bağımsız adaydan 13’ü erişti. 
•  büyükşehir belediye başkanlığının 30 makamına 49 bağımsız adaydan hiçbiri erişemedi. 

2024 Seçimleri’nde bağımsız adaylar arttı, ama sandalye sayısı azaldı.

• İl genel meclisinin 1282 koltuğuna 76 bağımsız adaydan 2’si ulaşabildi.
• Belediye meclis üyeliğinin 20.962 koltuğuna 306 bağımsız adaydan 7’si ulaştı.
• Belediye başkanlıklarında 1356 makama 507 bağımsız adaydan 11’i erişti. 
• Büyükşehir belediye başkanlıklarında 30 makama 98 bağımsız adaydan hiçbiri. 

Başarı oranındaki düşüklüğe karşın, 2019’da toplam 675 yurttaş, 2024’te daha da artan sayıda toplam 987 yurttaş meydana çıkmıştır. 

Yerel seçim yereldir. Ama siyasal partiler gibi ulusal ölçekte örgütlenen kuruluşlara dayandığına göre, yerel seçim yalnızca yerel değildir.

Kim bu bağımsız adaylar? Sistem pek çıkış desteği vermediği halde neden yarışa girerler? Bağımsız adaylıklar yerel siyaset hakkında bize neler söyler? Bağımsız adaylık desteklense, bu sayede siyasal partilerin tekelci belirleyiciliği azaltılsa, böyle bir sistem yerel yönetimcilik üzerinde daha iyi sonuçlar doğurur mu? Bu soruların yanıtlarını bilmiyoruz; yanıt verebilmek için “bağımsız adaylık” konusunu araştırma sorusu haline getirmek gerekiyor.